Van project naar proces

Samenspraak in de samenleving levert een lastig schaalprobleem op. Het gaat over talloze meningen van individuele burgers die vervolgens moeten leiden tot een collectief standpunt. De huidige ‘oplossing’ door samenspraak als overheidstaak en als losstaande projecten te benaderen, kent grote beperkingen. Wat nodig is, is een vorm die door de samenleving zelf wordt uitgevoerd in de vorm van een proces in plaats van afzonderlijke projecten. En in een combinatie van online en offline middelen om het schaalprobleem op te lossen.

Het proces zou moeten bestaan uit vier fasen
A staat voor agenderen; het ‘op de kaart zetten’ van een onderwerp. B staat voor belangen afwegen. Dat is het luisteren naar de belangen van burgers, ondernemers en vertegenwoordigers van organisaties. (Deze ‘horizontale samenspraak’ is dus

het tegenovergestelde van verticale, groepsgewijze belangenbehartiging.) C staat voor communiceren. Hierbij denken we vooral aan digitale middelen. D staat voor documenteren. Het is belangrijk dat het resultaat van het overleg voor de toekomst beschikbaar blijft.

De vier onderdelen moeten voldoen aan democratische waarden. Zo moet Agenderen voldoen aan representativiteit. Het moet eenvoudig zijn om een onderwerp aan de orde te stellen. Bij Belangen afwegen gaat het om horizontaal overleg tussen mensen met uiteenlopende belangen. Dit kan te maken hebben met een maatschappelijke rol maar ook met de woonplek of iemands leeftijd. Voor Communiceren is transparantie een belangrijke voorwaarde. Het overleg moet door iedereen eenvoudig te volgen zijn. Uiteindelijk moeten deze waarden leiden tot wederzijds vertrouwen. Daarvoor is het nodig om het resultaat zodanig te Documenteren dat het zowel door de overheid als door burgers eenvoudig te raadplegen is.

Om gestalte te kunnen geven aan meervoudige democratie moet het hele proces voldoen aan de waarden van representativiteit, legitimiteit en transparantie. En een combinatie vormen van digitale en fysieke samenspraak.

Lees meer over Online en offline